Kortyzol​

Kojarzysz sytuację…stres, dzwoni telefon, ktoś krzyczy, termin był 2 dni temu, coś jest na już, a Ty wiesz, że nie ma na to opcji. W codziennej pracy każdej firmy i dosłownie każdego przedsiębiorcy, pracownika pojawiają się sytuacje podnoszące ciśnienie, konflikty, trudności w negocjacjach… a one wszystkie generują stres! Mierzysz się z nim codziennie, wszystko zależy od tego, jak sobie z nim radzisz i czy Ty zarządzasz nim, czy on zaczyna rządzić Tobą. 

Dziś kilka słów o kortyzolu (hydrokortyzon), tak stres ma swój marker biochemiczny, który można sprawdzić i oznaczyć. Kortyzol należy do grupy glikokortykosteroidów i w naszym ciele produkowany jest przez warstwę pasmowatą kory nadnerczy pod wpływem kortykotropiny, która działa stymulująco na wydzielanie ACTH przez przedni płat przysadki mózgowej, ta z kolei reguluje pracę nadnerczy. Potocznie nazywa się go przetrwalnikowym hormonem stresu, bądź hormonem stresu oksydacyjnego. W organizmie pełni wiele niezbędnych dla życia funkcji a do najważniejszych należą regulacja metabolizmu oraz gospodarki glukozy we krwi, powoduje jej wyrzuty w stresującej sytuacji. Stężenie kortyzolu jest zależne od pory dnia – w godzinach porannych jest najwyższe, a w godzinach wieczornych najniższe, co jest istotne przy ocenie wartości pomiaru. We krwi kortyzol występuje głównie w postaci związanej z białkami osocza, transkortyną i albuminą, są swoistymi nośnikami i transporterami hydrokortyzonu, jedynie niewielka jego część występuje w postaci wolnej, czyli aktywnej. 

Kortyzol pełni w ludzkim organizmie bardzo wiele istotnych funkcji. W wersji mikro wpływa na proces transkrypcji, czyli przepisywania genów z RNA na DNA oraz stabilizuje błony komórkowe. Z punktu widzenia metabolizmu, reguluje poziom cukru, białek i tłuszczu we krwi oraz reguluje jej ciśnienie, działa także na pracę układu odpornościowego co potwierdzają liczne doniesienia naukowe, człowiek zestresowany to człowiek, który choruje, szybciej łapie infekcje i szybciej się starzeje! Kortyzol podnosi też puls oraz wzmacnia działanie innych „hormonów stresu”, czyli adrenaliny i noradrenaliny. Dzięki temu organizm lepiej radzi sobie z sytuacją stresową, co w pewnych sytuacjach jest bardzo istotne w codziennym życiu każdego pracownika . W zakresie gospodarki białkowo – tłuszczowej hydrokortyzon odpowiada za nasilenie rozpadu białek i tłuszczów w organizmie, dlatego „spalanie tłuszczu” na siłowni lub w trakcie ruchu ma prawo istnieć. Kortyzol jest produkowany w trakcie aktywności fizycznej, ale jej areobowej postaci przede wszystkim. Kortyzol cechuje też funkcja zatrzymywania sodu w organizmie, ograniczania resorpcję wapnia i fosforu, oraz działanie przeciwzapalne, oraz immunosupresyjne.

Na zmiany poziomu kortyzolu we krwi pacjenta mogą wpływać np. choroby nowotworowe, gorączka i infekcje, urazy, niestabilne warunki życia, stres powodowany pracą zawodową – szczególnie przewlekły oraz wysiłek fizyczny i otyłość.

 

Kiedy badać poziom tego hormonu? 

Jeśli zauważysz niepokojące symptomy, rozdrażnienie, bezsenność, zmęczenie lub obniżenie nastroju. Jeśli masz problem z działaniem tarczycy (to taki gruczoł dokrewny w rejonie szyi i też mocno wpływa na metabolizm) nieodzownym elementem badania jest oznaczenie hydrokortyzonu we krwi, będzie nakręcał tarczycę i zaburzał jej pracę. Jeżeli z jakichś powodów podejrzewasz nowotwór, albo gdy masz problemy sercowo – naczyniowe również warto go oznaczyć, pomoże w dobraniu bardziej celowanej terapii dla Ciebie. Samo badanie nie jest straszne, igła, krew i żyła łokciowa, szybka akcja a wynik jest  ciągu 24 h. Co ważne musisz być naczczo, czyli niczego nie jeść oraz warto to zrobić rano między 7-10, wtedy stężenie jest najwyższe i można je odnieść do wartości statystycznej. W razie większych problemów z zaburzeniami wydzielania przysadki zasadnym może być hospitalizacja lub ambulatorium w celu określenia dobowych stężeń i jego zmian w ciągu kilku dni. Badanie wykonasz właściwie w każdym laboratorium, więc są one łatwo dostępne. W razie nieprawidłowości konieczne może być wykonanie rezonansu magnetycznego z kontrastem przysadki mózgowej i badanie jamy brzusznej w celu wykluczenia guzów, które będą stymulowały wydzielanie. W badaniu krwi norma stężenia we krwi zawiera się między 150 a 500 nmol/L. Zwiększony poziom kortyzolu może wskazywać  na kwestie nowotworowe, guzy przysadki mózgowej oraz chorób takich jak anoreksja, depresja oraz przewlekły stres. Obniżony poziom kortyzolu można notować przy niedoczynności przysadki lub podwzgórza oraz w przebiegu niedoczynności  nadnerczy związanych z uszkodzeniem narządu. Objawiać się będzie apatią,  osłabieniem ogólnym organizmu, spadkiem sił witalnych, oraz z bólami brzucha. Ekstremalnie obniżony poziom kortyzolu u pacjenta poddanego silnemu stresowi może nawet doprowadzić do tzw. przełomu nadnerczowego, przebiegającego z utratą przytomności, zaburzeniami świadomości, spadkiem ciśnienia i tachykardią. Przełom nadnerczowy jako stan zagrażający życiu wymaga pilnej pomocy medycznej.

Także, jeśli stres jest u Was na wysokim poziomie, dostrzegacie objawy, nie lekceważcie ich.

Do badań !