Testosteron

Testosteron jest głównym hormonem u każdego mężczyzny i jako takowy „męski hormon” jest postrzegany, jednak jego stężenia mogą się także wahać u kobiet, na co warto zwrócić uwagę! Każdy wynik badania, który jest odchylony od normy, może być niebezpieczny dla zdrowia a jak doskonale wiecie, najlepiej zawsze być pośrodku norm. Zarówno nadmiar, jak i niedobór testosteronu może prowadzić do powstania groźnych objawów lub wywołać szereg powikłań dla naszego codziennego funkcjonowania. W momencie, w którym zauważycie symptomy, które wskazują na zaburzenia o charakterze androgenowym, należy udać się do lekarza i wykonać oznaczenie poziomu testosteronu oraz innych hormonów płciowych we krwi. Kiedy badać? Oznaczenie testosteronu wykonuje się w diagnostyce niepłodności, zaburzeń erekcji, obniżonego libido… więc jeśli konar nie płonie, masz problem z masą ciała i ciągle jesteś zmęczony może warto coś z tym zrobić!

Testosteron to hormon płciowym, syntetyzowany przez jądra, a dokładniej przez znajdujące się w nich komórki śródmiąższowe Leydiga, u kobiet produkują go jajniki. Oczywiście szczątkowe ilości tego hormonu produkuje też kora nadnerczy oraz łożysko w czasie trwania ciąży. Za regulację wydzielania testosteronu odpowiada wydzielany przez przysadkę mózgową hormon luteinizujący – LH. Testosteron jest steroidem, nie rozpuszcza się w wodzie, aby, aby zrobić swoją robotę łączy się z białkami osocza – albuminami i globulinami. Testosteron głównie występuje pod postacią globuliny wiążącej hormony płciowe – SHBG, a tylko jego odrobina występuje w frakcji wolnej.

Młodzi mężczyźni w wieku 20- 35 lat mają najwyższe stężenia testosteronu, potem w  wyniku procesów starzenia dochodzi do obniżenia jego poziomów. Złe nawyki i obciążający styl życia mogą istotnie wpływać na jego stężenie już wcześniej powodując nieprawidłowości. Należy jednak dodać, że w porę wykryte zaburzenia hormonalne związane z poziomem testosteronu, można skutecznie leczyć, wdrażając odpowiednią profilaktykę i zmieniając codzienne niezdrowe nawyki.

Nieprawidłowe zmiany w poziomie testosteronu wpływają na męską płodność i seksualność, prowadząc do zaburzeń wzwodu i obniżenia jakości nasienia – może być to przyczyną niepłodności. Zaburzenia wydzielnicze mogą także prowadzić do zwiększenia ryzyka występowania innych chorób jak cukrzyca, miażdżyca oraz nadciśnienie i osteoporoza. U kobiet natomiast, zmniejszony poziom testosteronu może skutkować obniżeniem libido i zaburzeniami w funkcjonowaniu jajników.

Testosteron w naszym organizmie pełni szereg funkcji, do najważniejszych należą:

• stymulowanie dojrzewania płciowego u chłopców i młodych mężczyzn, w tym także trzeciorzędowe cechy płciowe jak zarost na twarzy i w miejscach intymnych, dojrzewanie plemników, pobudzenie rozwoju gruczołu krokowego, zmiana tonu głosu rozrost masy mięśniowej i jej charakterystyczny rozkład;
• testosteron wykazuje działanie anaboliczne, czyli stymulujące wzrost tkanek, a szczególnie wspomaga rozwój tkanki kostnej i mięśniowej redukując przy tym ilość tkanki tłuszczowej. Teściu wpływa także na gęstość kości, odpowiedni poziom ciśnienia tętniczego krwi, prawidłową pracę układu odpornościowego, a także stymuluje produkcję nasienia i odpowiedni poziom libido,co znaczące wpływa na komfort funkcjonowania mężczyzny;

Testosteron swoje działanie zaczyna pełnić już w trakcie życia płodowego, u chłopców odpowiadając za przekształcenie przewodów Wolffa w nasieniowody, kanaliki plemnikotwórcze i przewody najądrza, czyli części męskich narządów płciowych. Niedobory hormonalne mogą powodować spodziectwo (wada cewki), czy obojnactwo rzekome męskie. U osób dorosłych niedobór może powodować wzrost cholesterolu we krwi, co potwierdza statystyczne ryzyko ciężkich chorób serca, dotykają one głównie mężczyzn. U kobiet testosteron wpływa przede wszystkim na poziom libido oraz prawidłowe funkcjonowanie jajników, wspiera mineralizację kości. Za wysoki jego poziom może skutkować problemami z płodnością, zaburzeniami menstruacji, zmniejszoną odpornością organizmu, zarówno tą fizyczną jak i psychiczną oraz pojawieniem się męskich cech takich jak zarost i trądzik. 

Do oceny poziomu testosteronu potrzebna jest próbka krwi, badanie jest krótkie, oznaczeniu podlega całkowite stężenie, wolny testosteron oraz globuliny wiążące. Warto zaznaczyć, że do badania nie trzeba się wybitnie przygotowywać, nie trzeba być głodnym a nakłucia dokonuje się w żyle łokciowej. Wartości odbiegające od norm należy zawsze skonsultować z klinicystą, nie leczy się wyniku badania tylko stan pacjenta w oparciu o analizę danych. Norma testosteronu dla mężczyzn mieści się między 9,0 a 34,7 nmol/l (260–1000 ng/dl), a dla kobiet między 0,52 a 2,43 nmol/l (15–70 ng/dl). 

Objawy wskazujące na możliwe zaburzenia w poziomie testosteronu u mężczyzn są skrajne, czasem nazywane zaburzeniami biegunowymi. Pojawia się agresja fizyczna i werbalna, wahania nastroju, problemy lipidowe i sercowo-naczyniowe, łysienie, trądzik oraz może prowadzić do przerostu prostaty. Naturalny nadmiar testosteronu występuje bardzo rzadko, klinicznie najczęstszy związek ma z substytucją zewnętrzną w procesie treningowym. Jeśli poziom testosteronu jest wysoki bez dodatkowego „wspomagania”, należy zbadać stan nadnerczy, ponieważ guz lub wrodzony przerost tych gruczołów może wywołać patologiczny wzrost testosteronu. Za niski testosteron z kolei będzie dawał objawy zaburzeń seksualnych, słabe libido i koncentracja, pacjent będzie widział zmniejszanie się jąder, nadwagę oraz spadek masy mięśniowej. Co ważne, dolegliwości mogą wynikać z wielu poziomów: kwestie genów – zespół Klinefertela (genetycznie uwarunkowanego zaburzenia w liczbie chromosomów płci), guzów jąder, zaburzenia rozwoju jąder w okresie płodowym, zapalenia jąder, gruczolaków lub niewydolności przysadki mózgowej a więc niewłaściwego sterowania procesami. Spadek następuje także w przebiegu choroby alkoholowej oraz nikotynizmu. Niski poziom tego hormonu u kobiet daje trudne do rozpoznania kliniczne objawy, takie jak problemy z koncentracją, obniżenie libido, spadek mineralizacji kości, otyłość i spadek masy mięśniowej. Niski testosteron u kobiet jest zazwyczaj wynikiem niewydolności jajników, nadnerczy, przysadki mózgowej lub podwzgórza i stanowi jeden z kilku jednoczesnych w takiej sytuacji zaburzeń hormonalnych. Zdecydowanie łatwiej można zauważyć objawy podwyższonego poziomu testosteronu u kobiet, ponieważ są one charakterystyczne. Zaliczono do nich: zaburzenia miesiączkowania, przerost łechtaczki, męski ton głosu, występowanie owłosienia typu męskiego, trądzik, niepłodność, otyłość, spadek nastroju, a nawet depresja. Przyczynami wzrostu stężenia tego hormonu u kobiet są: insulinooporność, zaburzenia w stężeniu innych hormonów – estrogenówi progesteronu, zespół policystycznych jajników (PCOS), otyłość i brak aktywności fizycznej, niedoczynność tarczycy lub wrodzony przerost nadnerczy. Każde odchylenie w poziomie testosteronu u kobiet jest stanem nieprawidłowym i koniecznie powinno być skonsultowane z lekarzem, który zdecyduje o kolejnych krokach, jakie powinna podjąć pacjentka. 

Jak podnieść poziom testosteronu? Jeżeli stężenie testosteronu jest wyższe niż 12 nmol/l nie jest wskazane przyjmowanie doustnych preparatów podwyższających jego poziom. Dopiero w momencie, gdy znajduje się ono poniżej 8 nmol/l wprowadza się leczenie w oparciu o substytucję zewnętrzną. Nie zaleca się stymulacji z zewnątrz u mężczyzn przed rozrodem, gdyż może ona zaburzyć naturalną produkcję i upośledzić funkcję spermatogenną. Najpierw próbuje się wykonać naturalną stymulację wzrostu produkcji hormonu w jądrach oraz metody naturalne. Istotnym będzie tu konsultacja z endokrynologiem lub urologiem. Modyfikacja trybu życia i odpowiednia suplementacja będą tu bardzo wskazane, ubytek masy ciała a więc zmniejszenie poziomu estrogenów u mężczyzn też korzystnie wpłynie na wartość testosteronu, do tego aktywność fizyczna i unikanie stresu powinno dać radę. Dobrze jest uzupełnić swoją dietę w produkty bogate w składniki stymulujące produkcję testosteronu, takie jak:kwasy omega, witamina D, cynk, witamina B6 oraz kozieradka. Unika się podawania syntetycznej wersji hormonu bez wyraźnego wskazania, gdyż działa on nieco inaczej niż ten naturalny, a jego przedawkowanie lub stosowanie przez mężczyzn, u których terapia nie jest uzasadniona ze względów medycznych, może prowadzić do wystąpienia poważnych skutków ubocznych jak ryzyko wystąpienia zawału serca i udaru mózgu, uszkodzenie komórek wątroby, zwiększone ryzyko kontuzji, nadmierne owłosienie lub łysienie, osłabienie odporności oraz niepłodność, a także pogorszenie relacji społecznych, ponieważ przy zażywaniu takich substancji często dochodzi do agresywnych zachowań lub niekontrolowanych wybuchów złości.

Kilka zasad dotyczących treningu i jego wpływu na poziom teścia. Oszczędzaj się, 40 – 60 minut treningu wystarczy, dłuższy może powodować odwrotny efekt i poziom hormonu obniżyć w związku z wydzielaniem kortyzolu. Ludzkiej fizjologii nie przechytrzysz. Zbyt częste i intensywne treningi, słaba regeneracja, spalanie białka z mięśni niweczy to, co już osiągnąłeś dzięki wyważonym treningowy. W treningu angażuj wielu grup mięśniowych jednocześnie, po pierwsze harmonijnie rozwija ciało, po drugie ma wpływ na zwiększenie poziomu testosteronu. Mięśnie zmagające się z większym obciążeniem uruchamiają szereg anabolicznych procesów, w tym zwiększoną produkcję testosteronu. Na jego wzrost znakomity wpływ mają również treningi interwałowe, czyli naprzemienne wykonywanie intensywnych ćwiczeń z pracą o niskiej intensywności. Maksymalny czas takiego treningu nie powinien przekraczać 20 minut. Stosuj odpowied. Udowodniono, że szybsza reakcja hormonalna następuje przy skróceniu czasu przerwy do maksymalnie 1 minuty. Dawkuj obciążenia, nie przesadzaj- słyszałeś o „upadku mieśniowym” Chcesz uzyskać progres treningowy, zależy ci na wzroście poziomu testosteronu, co pewien czas wykonaj serię do upadku mięśniowego. Stosuj ją jednak rozsądnie. Makroskładniki w twojej diecie mają ogromny wpływ na optymalizację naturalnej produkcji testosteronu. Konieczne jest więc kontrolowanie ich codziennego spożycia. Ze swojej diety nie wykluczaj tłuszczu, ogranicz węglowodany. Cynk, magnez i witamina D to twoi sprzymierzeńcy. Nawet prawidłowa produkcja, a już nie mówiąc o zwiększonym stężeniu testosteronu nie będą możliwe, jeśli w twoim organizmie brakuje tych pierwiastków.